Mehoffer

Galeria Jednego Obrazu
Józef Mehoffer - ?Róża Saronu ? Fantazja ornamentalna? (1923)
ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku.

Obraz wystawiony będzie do 29 lipca 2012.

Józef Mehoffer (1864-1946) wybitny przedstawiciel malarstwa monumentalnego, twórca witraży i polichromii ściennych, ceniony malarz sztalugowy, rysownik, grafik, scenograf i projektant wnętrz.
Czołowy artysta modernizmu polskiego tworzący w okresie Młodej Polski, którego aktywność twórcza związana była ściśle z całym okresem życia artystycznego Polski międzywojennej.

Twórczość Józefa Mehoffera głęboko zakorzeniona w epoce matejkowskiej, ukształtowana przez szkołę krakowską i akademizm wiedeński, ewoluowała od paryskich studiów malarstwa historycznego poprzez symbolizm nabistów i wiedeńską secesję po własną wersję sztuki figuratywnej, przedmiotowej.

U Mehoffera wychowanka, jednego z najbliższych i najwierniejszych uczniów Jana Matejki wskazanego też na spadkobiercę i kontynuatora Mistrza wpływ tradycji matejkowskich od początku wyrażał się w szczególny sposób, przede wszystkim poprzez kontynuowanie pracy artystycznej opartej na wszechstronnych studiach przygotowawczych szeroko zakrojonych, obejmujących architekturę, literaturę, historyczne i obyczajowe badania nad epoką.
Zainicjowany przez Matejkę udział Mehoffera w restauracjach historycznych zabytków polskiej sztuki (polichromie kościoła Mariackiego w Krakowie) oraz realizacja ?wspólnego zadania narodowego? jakim były prace przy polichromiach i witrażach katedry wawelskiej, licznych kościołów Krakowa, świątyń Lwowa i Płocka stały się na zawsze wielkimi pomnikami nazwiska artysty.

Na takim oto gruncie oraz na bazie późniejszych własnych doświadczeń, zainteresowań i ewolucji znalazł się jednak w opozycji wobec koncepcji matejkowskich i skierował się w stronę malarstwa dekoracyjnego a losy swojej twórczości związał z symbolizmem, najbardziej nowatorskim zjawiskiem artystycznym tego czasu.

Mehoffer największe sukcesy zawdzięcza malarstwu ściennemu, przede wszystkim monumentalnym realizacjom witraży, zwłaszcza we Fryburgu w Szwajcarii, które rozpoczął w wyniku konkursu wygranego w ostrej rywalizacji europejskiej a po czterdziestu latach pracy ukończył jako dzieło swego życia. Artysta dla tamtejszej kolegiaty zaprojektował trzynaście olbrzymich kompozycji, które do dziś zachwycają koncepcją kolorystyczną i doskonałością rysunku. Przy realizacji artystycznego programu witraży posłużył się nowo sformułowanymi zasadami sztuki modernistycznej, w znacznym stopniu secesyjnej, która doskonale współbrzmi z gotycką architekturą kościoła.
W zakresie sztuki monumentalnej był także autorem projektów polichromii między innymi dla katedry wawelskiej, katedry w Płocku, we Lwowie i wielu innych. W projektach i realizacjach, o wybitnie indywidualnym charakterze, przejawia się bogactwo kompozycyjne, dekoracyjna stylizacja i żywa gra mocnych kolorów, obfitość ornamentów, posługiwanie się alegorią i symboliką.

Mehoffera charakteryzowała wielostronność zainteresowań, obok witraży i polichromii miał także znakomite osiągnięcia w zakresie malarstwa sztalugowego oraz sztuk stosowanych ? plakatu, ilustracji, scenografii teatralnej i projektowania wnętrz.

W dziedzinie malarstwa sztalugowego, wolnego od określonego przeznaczenia i upodobań zamawiającego, można znacznie lepiej prześledzić ewolucję artystyczną malarza. Malował pejzaże, widoki wnętrz, kompozycje figuralne z nalotem symbolizmu i portrety, w których dekoracyjna stylizacja idzie w parze z wiernością rysów i charakterystyką psychologicznego wyrazu.

Najgłośniejszym dziełem sztalugowym, które otworzyło ?dojrzały? okres twórczości jest ?Dziwny ogród? (1902/3) stanowiący artystyczne credo malarza. To obraz zachwycający siłą barw, finezją linii, nasycony ładunkiem radosnych emocji, łączącej porządek ludzki z porządkiem natury w harmonijną całość. To pean na cześć życia i bujności natury ? życia, rozkoszy, uciechy, światła, słońca i ciepła jak w ?Słońcu majowym? (1911). W modernistycznej fazie twórczości Mehoffer należał do grona twórców zafascynowanych poetyką czerni i bieli, poszukiwał mocnych środków wyrazu w gamie tonów monochromatycznych, uprawiał rysunek węglem i kredką, eksperymentował w zakresie technik graficznych, ogromne zasługi położył w dziedzinie ilustracji książkowej i sztuki drukarskiej. Każdy rodzaj twórczości stawiał przed Mehofferem odmienny nieco, lecz artystycznie równorzędny problem, wszystkie razem złożyły się na sławę jego twórczości.

Kurator Galerii Jednego Obrazu
Krystyna Rypniewska