Wraz z końcem roku 2022 dobiegło kresu dwuletnie zadanie pn. „Kaliska II. Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu”, realizowane przez Muzeum w Koszalinie w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pn. Dziedzictwo kulturowe – priorytet Ochrona zabytków archeologicznych.
Celem zadania była konserwacja, dokumentacja oraz kompleksowe interdyscyplinarne opracowanie naukowe i upowszechnienie w postaci monografii (opublikowanej w polsko-angielskiej wersji językowej) wszystkich zabytków metalowych i organicznych wchodzących w skład drugiego ze skarbów z miejscowości Kaliska, pow. szczecinecki w województwie zachodniopomorskim.
Katalog artefaktów ujętych w inwentarzu skarbu Kaliska II obejmuje 103 pozycje. Blisko 70% z nich jest związanych z końską uprzężą. Są to: falery (najliczniejsze), brzękadła, aplikacje rzemieni. Pozostałe zabytki to elementy uzbrojenia (miecze, składowe pochew, groty oszczepów/włóczni) oraz elementy stroju. Trzeba podkreślić, że skarb Kaliska II pod względem liczby artefaktów związanych z uprzężą końską nie ma sobie równych na Pomorzu i można go zestawić jedynie z odkrytym w 1975 roku zespołem z Ückeritz na wyspie Uznam.
Koordynatorem zadania był archeolog dr Grzegorz Szczurek; on także – razem z prof. dr. hab. Maciejem Kaczmarkiem – był jego głównym wykonawcą.
W ramach projektu wykonana została dokumentacja rysunkowa (Grażyna Bezowska – Muzeum w Koszalinie) i konserwacja kompletu zabytków (Małgorzata Żukowska – Muzeum w Koszalinie). Procedura badawcza, podobnie jak w przypadku zespołu Kaliska I, miała charakter interdyscyplinarny. Autorzy do współpracy zaprosili grono wybitnych specjalistów z różnych dziedzin. Badania metaloznawcze wykonali mgr Łukasz Kowalski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) i prof. dr hab. Przemysław Niedzielski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), natomiast analizy traseologiczne przeprowadził dr Dawid Sych. Prospekcja geofizyczna i lotnicza rejonu stanowiska została przeprowadzona przez mgr. Piotra Wronieckiego i mgr. Marcina Krzepkowskiego z Fundacji Relicta. Wykonania analiz chromatograficznych naczyń brązowych podjęli się mgr Marek Grześkowiak (Uniwersytet Wrocławski) i dr Mariusz Fleszar (Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii, Laboratorium Chromatografii Gazowej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu) oraz dr Jerzy Wiśniewski (Politechnika Wrocławska). Oznaczenia gatunkowe pochodzenia fragmentów skór realizował zespół z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, w składzie: prof. UEK dr hab. Tomasz Sawoszczuk, mgr Jakub Żurowski i mgr Kamila Betyna. Oznaczenie wieku szczątków organicznych metodą AMS wykonano w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym kierowanym przez prof. dr. hab. inż. Tomasza Goslara. Fragmentarycznie zachowany wyrób drewniany został poddany analizie dendrologicznej przez dr. Tomasza Stępnika z Pracowni Archeologicznej Uni-Art. Odcinkiem badań paleoekologicznych kierował dr hab. prof. UŁ Mariusz Gałka. Skany 3D wybranych wyrobów z brązu i podkłady mapowe wykorzystane w pracy wykonał mgr Maksym Mackiewicz z Fundacji Archeolodzy.org. Trudne do przecenienia było wsparcie dr. Tomasza Chmielewskiego, który życzliwie podzielił się z swoją wiedzą i doświadczeniem w zakresie modelowania serii dat radiowęglowych. Tomografię wybranych wyrobów metalowych wykonał dr Sylwester Nykiel. Wsparcie w zakresie opracowania części materiałów ikonograficznych okazali mgr Aleksandra Piasta, Aleksandra Froehlich, mgr Marcin Ławniczak i lic. Przemysław Bednarek. Dziękujemy im wszystkim!
Dziękujemy także innym – niewymienionym powyżej – Osobom i Instytucjom, które w jakikolwiek sposób, choćby przychylną uwagą albo dobrym słowem, zaangażowały się w realizację naszego zadania.
Wyniki prac nad skarbem Kaliska II zostały opublikowane w monografii wydanej w 7. tomie serii Hyperborea. Poznańskie studia nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza.

KALISKA II
Skarb przedmiotów metalowych z późnej epoki brązu
Wykonawca: Muzeum w Koszalinie
Koordynator projektu: dr Grzegorz Szczurek
Główni wykonawcy: dr Grzegorz Szczurek, prof. dr hab. Maciej Kaczmarek
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (w ramach programu Dziedzictwo kulturowe – priorytet Ochrona zabytków archeologicznych) pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych. Zadanie 2693/21.

Film